Günümüzde yangın ve deprem gibi tehlikelerden tamamen uzak hiçbir sanayi kuruluşu, işyeri ve ev yoktur. O yerin ve bulunduğu bölgenin özelliklerine, bina ve diğer tesisatın yapı tarzına, çalışma koşullarına ve kullanılan maddelere göre yangın olasılığı ve deprem tahribatının büyüklüğü artar ya da azalır. Ama hiçbir zaman ortadan kalkmaz.
Bazılarının sonuçları çok ağır olabilir.
Bangladeş’in başkenti olan Dakka’nın 30 kilometre kuzeyindeki Savar’da bir konfeksiyon fabrikasında; 24 Kasım 2012’de, Walmart, Sears ve Sean ‘Diddy’ Combs gibi firmalara hazır giyim üreten yaklaşık 1500 kişinin çalıştığı belirtilen dokuz katlı (yangın merdiveni olmayan) bir hazır giyim fabrikasının zemin katında başladığı ve hızla yayıldığı belirtilen yangın ve patlamalar en az 120 kişinin ölümüne, 150’den fazla çalışanın da yaralanmasına yol açmıştı(1,2) .
Filipinler’de bir terlik fabrikasında meydana gelen yangında 72 kişi hayatını kaybetmişti.
Bir başka kötü örnek de 13.05.2015’tde Filipin’in Başkenti Manila’ya bağlı Valenzuela’da yaşanmıştı. Buradaki olayda; (bütün camları demir parmaklıklarla çevrili olan) bir kauçuk terlik fabrikasında çıkan yangında en az 72 işçi yaşamını yitirmişti.
Yangın iki katlı binanın ana girişindeki kaynak makinesinden sıçrayan kıvılcımların hemen yakınında bulunan kimyasallara temas etmesi sonucu çıktığı tahmin ediliyor(3,4) .
Bu fabrikanın işçilerinden biri olan Steve Chua, “Kaynak yaparken bir kıvılcımın kimyasal madde bidonlarına erişmesiyle yangının başladığını (çıktığını), bu kimyasal madde yangınına su atmaya ve taşınabilir yangın söndürücü ile söndürmeye çalıştıklarını, ancak işe yaramadığını belirtmiştir(5,6,7) .
Ülkemizde özellikle son aylarda neredeyse her hafta bir işyeri (fabrika) yanmaktadır. Bu yangınlarda can ve mal/mülk kayıpları yaşanmaktadır.
Yangın örneği 1 : Ankara – Altındağ mobilyacılar sitesi
16.01.2019 günü, Ankara’nın Altındağ ilçesindeki mobilyacılar sitesinde koltuk üretimi yapılan 4 katlı bir işyerinde çıkan yangında 5 Suriyeli işçi yaşamını yitirdi, 5 kişi de yaralandı. Yangının sebebi ilk belirlemelere göre elektrikli ısıtıcının yanındaki süngerlerin yanması olarak belirtildi. Yangının binanın ikinci katında başladığı, yangından kaçan işçilerin üst kata kaçmalarına rağmen yangın merdiveni olmadığı için binadan çıkamadıkları, sünger, tahta vb. maddelerin yanmasıyla yoğun dumana maruz kalan işçilerin hayatlarını kaybettikleri belirtildi.
Yanan bu işyerinde elektrikli ısıtıcıya bağlı kabloların elektrik kuvvetli akım tesisleri ve elektrik iç tesisatları yönetmeliğine uygun olmadığı ve bu yüzden yanan kablolar ile yangının başladığı Elektrik Mühendisleri Odası tarafından açıklandı (8,9,10) .
Yangın örneği 2: Hadımköy’de kimyasal fabrika yangını
18.03.2019 günü İstanbul Hadımköy’de Türkiye’nin en büyük yapı kimyasal maddelerini üreten ve üretim kapasitesi oldukça büyük, yüklü miktarda LPG tankları, solvent ve bin 200 ton hammadde, poliüretan köpük, akrilik mastik, metal kutuların içinde yer alan itici gaz olarak kullanılan LPG ve hekzan gazı barındıran fabrika yandı.
Fabrikanın işçilerinden Ayhan Civan, “Saat 09.00’da çaydan geldik. Üretime başlamak için aşağıya indik. 2-3 dakika sonra yangın var dediler. O an yangının olduğu yere müdahale etmeye gittik. Müdahalemiz yetersiz kaldı. Patlamalar ve duman yoğunluğundan dolayı dışarıya çıkmak zorunda kaldık. Yangın sırasında 300’e yakın işçi vardı içeride. Burası bizim ekmek teknemiz. Umarım bir an önce yangını söndürürler” diye konuştu (11,12,13) .
Yangın örneği 3: Kocaeli’nin Kartepe ilçesinde 10 numaralı yağ üretimi tesisi yangını
21.03.2019 günü Kocaeli’nin Kartepe ilçesi sanayi sitesinde 10 numara yağ üretimi yapan depoda patlama sonucu çıkan yangında iş yeri içinde bulunan baba Mesut Balande (45) ve oğlu Muhammet Balande (24) yaşamlarını yitirirken, diğer oğlu Melik Balande (21) ise yaralandı (14,15) .
Yangın örneği 4: Denizli’nin Pamukkale ilçesinde tekstil fabrikası yangını
27 Nisan 2019 günü Denizli’nin Pamukkale ilçesinde bulunan bir tekstil fabrikasında yangın çıktı. 250 kişinin istihdam edildiği öğrenilen fabrikanın yanışını, çalışanlar gözyaşları içinde izledi. Çalışanlardan Rıdvan Demir, ekmek kapıları yandığı için çok üzüldüğünü söyledi. Bu yangının yol açtığı zararın, 60 milyon lira olduğu belirtildi (16,17) .
Yangın örneği 5: İstanbul Davutpaşa’da bir kumaş ve iplik fabrikası yangını
11 Haziran 2019 günü, İstanbul Davutpaşa’da bir kumaş ve iplik fabrikasında sabah saat 06.45 civarında yangın çıktı. Yangın kısa sürede büyüdü ve fabrikanın 3 ve 4’üncü katları bir anda alevler içinde kaldı.
Davutpaşa’daki yangında bir itfaiye eri dumandan etkilenirken başka bir itfaiye eri ise dengesini kaybetmesi sonucu yere düşerek yaralandı.
Davutpaşa’daki fabrikayla birlikte (sadece) İstanbul’da son 5 ayda yanan fabrika sayısı 68’e ulaştı (18,19) .
Yangın örneği 6: İstanbul Büyükçekmece’de tekstil ve plastik malzemeler üreten fabrika yangını
22 Haziran 2019 günü; İstanbul Büyükçekmece’de tekstil ve plastik malzemelerin üretildiği fabrikada çıkan yangında 4 yabancı uyruklu işçi hayatını kaybetti. Yaralanan 2 yabancı uyruklu şahıs ile yangına müdahalesi sırasında hafif şekilde yaralanan 4 itfaiye görevlisi de hastaneye sevk edildi (20,21) .
Kimya Mühendisleri Odası 2017 yılı içinde 182 fabrikanın yandığını, meydana gelen bu yangınlarda 20 kişinin hayatını kaybettiğini açıklamıştı(22) .
Sadece son günlerde oluşan bazı işyeri yangın örneklerinden de anlaşılacağı gibi bu yangınların sonucunda herkes (işçi/çalışanlar, toplum ve işyeri sahipleri/işverenler) kaybetmiştir. Örneğin:
Yangın Nedeniyle İşverenlerin Dolaylı Kayıpları
- Ticari faaliyetlerde kayıp. Büyük bir yangın, bir işletmenin ürünlerini veya hizmetini müşterilerine sunmasını sağlayan bazı fiziksel sistemleri tahrip edebilir. Bu sistemler olmadan, bir işletme gelir elde edemez.
- Müşteri kaybı. Bir işletme sistemlerini kaybederse, müşterilerine teslimatında ciddi şekilde kısıtlanacaktır. Müşteriler istediklerini elde edemezlerse, istedikleri zaman başka bir yere giderler. Asla geri gelmeyebilirler.
- İtibar kaybı. Büyük bir yangın, hem müşterilere hem de tedarikçilere iyi güvenlik önlemlerine karşı ihmal edici ve sorumsuz bir tavır gösterebilir. İşletmenin ticarete devam etme kabiliyetinden bağımsız olarak, insanlar artık bu işle uğraşmak istemeyebilir.
- Sigorta ödemeleri almak kolay değildir. Bir talepte bulunma ve fon alma arasındaki süre, bir şirketin bir yangından ne kadar çabuk geri dönebileceğini büyük ölçüde etkileyebilir. Birçok işletme, zararlarını yeniden inşa etmek için yeterli sermayeye sahip olmadığından sigorta ödemelerine güvenecektir.
- Diğer faktörler. Sigorta, yenileme ve onarım maliyetlerinin büyük bir kısmını karşılayabilirken, diğer birçok finansal ve finansal olmayan maliyetler sigorta kapsamına girmeyecektir.
- Sigorta, değiştirme personelini kapsamaz, kaybedilen müşterileri geri getirmez ve hasar görmüş bir mülkü tamir etmez.
Yangınlarda Çalışanların Kayıpları
- Hayati tehlike.
- Zihni ve hissi stres.
- Tecrübe kazanılan alandaki işi kaybetme.
- Devamlı bir gelirin azalması ya da kaybedilmesi.
- İş değiştirirken kıdem kayıpları.
- Sosyal hakların kaybolması (ev, tatil vb.)
- Yeni işe gidip gelirken oluşacak ulaşım sorunu. vb.
Yangından Toplumun Dolaylı Kayıpları
- İşçilerin (çalışanların) işlerini kaybetmesi ve toplumun gelirlerinin azalması.
- O işe/işyerine hizmet ve/veya malzeme sağlayanların gelirlerinin azalması.
- Toplumun pazardaki durumunun bozulması.
- Harap olan, yıkılan mülkten vergi alınamaması sonucu kişilere düşen vergi yükünün artma olasılığı vb.
Kısaca işyeri yangınlarında (en azından çevre kirliği göz önüne alındığında) herkes kaybetmektedir.
Bu felaketler birçok nedenden dolayı meydana gelir, çünkü genellikle yöneticiler ve çalışanlar kendilerini her gün işte çevreleyen bu risklerin farkında değildir.
Bu kötü sonuçlarla hatta felaketlerle karşılaşılmasının nedenleri: Toplum, işverenler, yöneticiler, mühendisler, çalışanlar (kısacası işyerindeki tüm taraflar) yangın olayı nedir, yangın nasıl başlar, ısı nasıl yayılır, maddelerin tutuşma sıcaklığı, dumanların neden/nasıl öldürür ve insan sağlığını nasıl etkiler, yangın söndürme yöntemleri vb. yeterince bilinmemesi ve bilinenlerin de uygulamaya geçirilememesidir.
Yangın
Yangın, yanıcı özellik gösteren katı, sıvı ve/veya gaz halindeki maddelerin kontrol dışı yanmasıdır. Diğer bir ifade ile; yangın, yanma adı verilen kimyasal bir reaksiyonun yanı sıra bir tutuşturma kaynağı olarak yakıt ve oksijen kombinasyonunu gerektiren bir sonuçtur. Yangın tehlikesi günlük yaşantımızda sürekli mevcuttur. Yaşam şeklimizin gelişmesi ve iyileşmesi oranında da artmaktadır. Başlangıçta tümüyle selülozik maddelerden oluşan çevremiz, bugün değişik ve karmaşık yangın özelliği olan organik maddelerin egemenliğine geçmiş durumdadır. Olası bir yangında işyeri sahiplerinin, toplumun ve her bir çalışanın önemli kayıpları vardır. Çeşitli önlemlerle bu kayıplar önlenebilir ya da en aza indirilebilir.
Yangına karşı başarılı olmanın ön koşulu; yangının çıkmasını önlemektir. Bu görev ise herkese düşmektedir. Yangından korunma önlemlerini bilen ve onları uygulayan kişilerin oluşturduğu toplumlarda yangın olayı en aza iner. Yangınların nerelerde ve hangi koşullarda oluşabileceğini; iş yerimizde, evimizde her gün kullandığımız bazı temel maddelerin hangi durumlarda tutuşup yanabileceğini; ısı ve ısı kaynaklarının türlerini; bunların nasıl denetim altında tutulabileceğini ve yangın kimyasının ana hatlarını ve de yangınla mücadelede doğrudan doğruya görevli olduğumuzu bilmemiz gerekir.
Yangına karşı başarılı olmanın ikinci şartı ise; yangına erken müdahale ederek, büyümeden daha başlangıçta söndürmektir.
İşyerinde yangına karşı alınan güvenlik önlemlerini, araç, gereç ve tesisatı, bunların yerlerini, nasıl çalıştığı ve/veya çalıştırıldığı, yangın duyulduğunda paniğe kapılmadan ne yapılacağını önceden öğrenmemiz gerekir.
Aynı şekilde yangın (ve hatta deprem) önlemlerini evlerimizde de uygulamalıyız.
Yangın Nasıl Başlar?
Bir yangının meydana gelmesi için 4 ana etmenin (öğenin) olması, daha doğrusu bunların bir araya gelmesi gerekir. Bunlar (1) yakıt (yanabilen herhangi bir şey), (2) ısı, (3) oksijen (oksijen kaynağının başında hava gelir), (4) oluşmasına engel olunmamış bir zincirleme reaksiyondur (peş peşe oluşan kimyasal tepkime). Eğer bu dört etmenden biri yoksa yanma başlayamaz. Başka bir deyişle bu dört öğeden (etmenden) birine engel olunur veya ortamdan uzaklaştırılırsa yanma olayı da biter(23) .
Isının Taşınması (Transferi)
Ateş ve ateşin oluşturduğu ısı; her zaman sıcak alandan daha az sıcak alana doğru hareket eder. Bu hareket üç yolla olur. Bunlar iletim (kondüksiyon), taşınım (konveksiyon) ve ışınımdır (radyasyon). Sıcak bir cisme dokunmuş olan herkes iletim yoluyla yayılan ısının yangına neden olabileceğini bilir. Birçok yangın da öbür iki yolla yayılan ısından kaynaklanır.
Örneğin, açık havada ateşe çok yakın olarak bırakılan giysiler ateşten ışınım yoluyla yayılan ısıyla tutuşabilir. Taşınım yoluyla taşınan ısı da bir kabın içindeki suyun ısınmasına neden olur. Bir yapıda çıkan yangının oluşturduğu ısının dörtte üçü, yükselen sıcak hava akımlarıyla, taşınım yoluyla yeni alanlara yayılır. Isının konveksiyon yoluyla yapılması yalnızca sıvılarda ve gazlarda gerçekleşir.
İletim yoluyla yayılma ise katılarda, sıvılarda ve gazlarda oluşabilir; ama en belirgin olarak katılarda gerçekleşir.
Tutuşma Sıcaklığı
Her maddenin bir tutuşma sıcaklığı (noktası), bazı maddelerin buhar veya gazlarının parlama (kapalı hacimlerde patlama) sınırları (limitleri) vardır. Bir maddenin tutuşabilmesi ve yanma işlemini sürdürebilmesi için bu noktaya kadar ısıtılması ya da ısınması zorunludur.
Normal hava koşullarında bir maddenin, tutuşabilmesi ve yanma işlemini sürdürebilmesi için gereksinim duyduğu en düşük sıcaklık tutuşma sıcaklığı (noktası) olarak tanımlanır.
Bazı maddelerin yaklaşık tutuşma sıcaklığı
| Maddeler | Tutuşma Noktası 0C |
| Çam | 260 |
| Kırmızı sedir | 192 |
| Gazete kağıdı | 230 |
| Rulo pamuklu bez | 240 |
| Sıvı yemek yağı | 321 |
| Propan | 466 |
| Bütan | 405 |
| Amonyak | 651 |
| Formaldehit | 430 |
| Pamuk | 400 |
| Yün | 600 |
| Naylon 6,6 (160 – 260 0C’de erir) | 425 |
| Polyester (256-292 0C’de yumuşar ve damla damla akar) | 450-485 |
| Rayon (erime noktası 2000C, çok çabuk yanar) |
Yangın İnsan Sağlığını Nasıl Etkiler
Yanma sonucu oluşan ürünler başlıca dört bölümde sınıflandırılabilir: (1) Yangın gazları, (2) alev, (3) ısı, (4) duman.
Bu ürünlerin insan üzerinde çeşitli fizyolojik etkileri vardır. En önemli olan; yanıklar ve ısınmış havsa, gaz ve dumanların solunmasının oluşturduğu zehirlenme etkisidir.
Oksijence zengin olan ortamlarda maddeler parlak ve alevli yanarlar. Alev cilde (deriye) değdiğinde yakabilir. Bir yerde alev görüldüğünde yangın olduğundan emin olabiliriz. Ancak, bazı yangınlarda alev oluşmadığı halde ısı, duman ve yangın gazları meydana gelebilir.
Yangın sonucu oluşan ısı, yangının çevreye yayılmasının en önemli nedenlerinden biridir. Oluşan ısı ve alev; (1) vücut yanıkları, (2) sıcak çarpması, (3) vücudun su kaybetmesine neden olur, (4) ayrıca şok ve stres yaratır.
Bunların etkisinin verdiği zarar az olabileceği gibi çok büyük de olabilir. Fazla ısı, kan dolaşımının artmasına neden olur. Isının şiddeti, insanın dayanabilme sınırlarını aşarsa öldürücü de olabilir. Yangınla mücadele edenler eğer sıcaklık 49 0C – 55 0C’yi geçiyorsa özel koruyucu elbise ve maske olmadan yangın yerine girmemelidir. Hiç kimse bu sıcaklıktaki neme doymuş havayı zarar görmeden bir veya iki defa soluyamaz. 149 0C bir kişinin soluyabileceği en fazla kuru hava sıcaklığı olarak saptanmıştır. Cilt yanıklarının şiddeti ortam sıcaklığı, etkilenme sürfesi ve yanan alanın genişliğine bağlıdır.
Yangın söndürme işlerinde çalışanların karşılaşabilecekleri tehlikelerden biri de vücut neminin azalması yani su kaybıdır. Uzun süre sıcak ortamda bulunanların vücutlarındaki nem miktarı azalır ve bu nedenle daha sonra olabilecek sıcaklık artmalarından daha kolay etkilenirler.
Aşırı sıcaklık kalp atışlarını hızlandırır, kan basıncını düşürür ve dolaşım bozukluklarına yol açar. Böylece vücut sıcaklığı vücudun kaldıramayacağı dereceye çıkar. Her yangında oluşan, gözle görülebilen duman solunum yollarını tahriş eder ve görmeyi engeller. Bir yangın sırasında gözle göremediğimiz zehirli bazı gazlar duman içerisine karılır. Bu gazlar son derece tehlikelidir. Yangın sırasında oluşan gazlardan en önemlileri: Karbondioksit (CO2), Amonyak (NH3), Karbon monoksit (CO), Hidrojen Sülfür (H2S), Kükürt dioksit (SO2), Hidrojen siyanür (HCN), Azot dioksit (NO2), Akrolein (CH2CHCHO) vb(24) .
Yangını Söndürme Yöntemleri ?
Etkili yangın kontrolü ve söndürme, yangının kimyasal ve fiziksel doğası hakkında temel bir anlayış gerektirir. Bu, ısı enerjisi kaynaklarını, yakıtların bileşimi ve özelliklerini ve yanma işlemini sürdürmek için gerekli çevresel koşulları tanımlayan bilgileri içerir.
Yanma, bir ışığın ve ısının gelişimi ile birlikte bir oksitleyici madde tarafından indirgenen bir yakıtın hızlı oksidasyonunun kendi kendine devam eden bir sürecidir (prosesidir). Çoğu yangın, normal olarak atmosferik havada bulunan oksijenle bir yakıtın kimyasal yolla birleşmesinin sonucu oluşur. Atmosferik hava yüzde 21 oksijen, yüzde 78 azot (nitrojen) ve yüzde 1 diğer gazları içeriyor.. Klor gazı ve bunun gibi bileşikler de yanmayı sürdürecektir. Organik peroksitler gibi diğer bazı maddeler, kendi bileşikleri (yapıları) içerisinde hem yakıt hem de oksitleyici moleküller içerecek şekilde olduğundan, ortamda yeterli oksijen olmasa bile yanabilirler (25) .
Yanma yüzeylerini soğutmak için su kullanılır.
Yangınları söndürmek için farklı yöntemler kullanılabilir. Metotlar genellikle yanan malzemenin soğutulması, yakıt veya hava kaynağının kesilmesi veya kimyasal maddelerin eklenmesiyle ısının uzaklaştırılmasını içerir.
Yanan Malzemenin Soğutulması
Yanan malzemenin soğutulması yangını söndürmek için kullanılan en yaygın yöntemdir. Su yaygın olarak bulunur ve katı maddeleri içeren yangınlarda özel olarak kullanılacak en iyi soğutma maddesidir. Ateşle temasta buharlaşarak, su da ateşi kapatarak oksijen kaynağını keser. Ancak, hiçbir zaman elektrik bağlantısı kesilmemiş/kapatılmamış elektrik panellerine, sıcak yemeklik yağ veya katı yağ içeren yangınlara su uygulamamalısınız; su yangının yayılmasına neden olabilir.
Yangındaki Oksijen Hariç
Boğucu maddeler, oksijen kaynağını keserek yangını söndürmek için kullanılan maddelerdir. Bazı yangın söndürücülerin içeriği olan köpük, yakıt yüzeyini havadan soğutmaya ve yalıtmaya yardımcı olabilir, yanmayı önler ve rüzgâr ve hava tahliyesine karşı koyabilir. Ancak, enerjilendirilmiş elektrikli ekipmanlarda asla köpük kullanmayın, çünkü bu bir elektrik iletkenidir. Elektrikli ekipman yangınlarında soğutucu ve boğucu (havasız bırakma özelliği olan) karbon dioksitli söndürücüler kullanılabilir.
Yakıtı Yangından Uzaklaştırmak
Bir yangını söndürmenin bir başka yöntemi, elektrik gücünü keserek, yanıcı sıvıların akışını izole ederek veya ahşap veya tekstil gibi katı yakıtı ortamdan uzaklaştırarak yakıt beslemesini kesmektir. Gaz yangını durumunda, ana vanayı kapatmak ve gaz kaynağını kesmek yangını söndürmenin en iyi yoludur.
Alev İnhibitörü (Önleyici/Durdurucu) Kullanma
Alev inhibitörleri, yanan madde ile kimyasal olarak reaksiyona giren ve böylece alevleri söndüren maddelerdir. Kuru kimyasal yangın söndürücüler bu şekilde çalışır ve monoamonyum fosfat, sodyum ve potasyum bikarbonat ve potasyum klorür içerebilir. Halon gibi buharlaşan sıvılar da alevi önleyici bir etkiye sahiptir. Ancak, bu maddelerin çoğu yüksek toksisite nedeniyle ortadan kaldırılmıştır(26) .
Yangınlar, en sık meydana gelen, nedenleri en çeşitli olan ve her olayın koşul ve gereksinimlerine uyarlanmış müdahale yöntem ve teknikleri gerektiren kazalardır.
Yangının türüne (alev alan malzemenin doğasına), meteorolojik koşullara (rüzgâr, hava akım yönün) ve müdahalenin etkinliğine bağlı olarak, maddi hasarlar sınırlandırılabilir (tek bir araba, bina veya üretim veya depolama tesisi) veya geniş alanları etkileyebilir ( orman veya tarımsal/zirai yangınlar, hidrokarbonlar, gaz veya diğer çok kolay yanıcı ürünler, depolama veya boru tesisatları, liman tesisatları ve demiryolu veya deniz taşımacılığı ekipmanları). Patlamalar farklı bir kategoridedir (27) .
Endüstriyel Yangınların Yaygın Sebepleri
Sanayi bölgeleri birçok nedenden dolayı yangına eğilimlidir. Bu yangın, birçok işçinin hayatını kaybetmesiyle birlikte milyonlarca liraya mal olabilir. Yangını önlemek ve kontrol altına almak için önleyici tedbirler, endüstriyel alanda bulunan herkesin izlemesi gereken en önemli adımdır. Çeşitli yangın alarm sistemlerine, tank yangın kontrol sistemine veya diğer yangın kontrol sistemlerine sahip olmak, yangın durumlarını verimli bir şekilde çözmenize yardımcı olur. Bununla birlikte, endüstriyel yangınlara yol açabilecek ortak nedenlerin farkında olmak da önemlidir. Bu nedenlerden bazıları aşağıda belirtilmiştir.
Yanıcı Toz
Bir gıda işleme firması veya bir kimyasal, çelik veya ahşap işleri şirketi olmak üzere her üretim biriminde toz birikir. Bu toz bazı patlayıcı veya yanıcı partiküller içeriyorsa, alev alabilir (tutuşabilir). Bu yangın genellikle ikincildir, bu yangının küçük (minör) olduğu ve çok büyük tahribata yol açmadığı anlamına gelir. Ancak, eğer bu toz parçacıkları hızlı bir şekilde yayılırsa, kendiliğinden tutuşabilir ve birincil yangına neden olabilir. Birincil (ana) yangınlar büyük yıkımlara ve ölümlere neden olabilir.
Sıcak iş
Sıcak işler arasında kaynak, ısıtma, yakma, torç(la) kesme, lehimleme ve diğer birçok endüstriyel faaliyet yer almaktadır. Bu sürecin yarattığı ısı ve kıvılcımlar, endüstriyel sektördeki yangınların önde gelen nedenidir. Bu kıvılcım yanıcı tozu yakabilir ve büyük yangınlara neden olabilir. Örneğin, sıcak işlem bir kimyasal tankın yakınında yürütülürse, yıkıcı yangınlara neden olmak için kimyasalları tutuşturabilir.
Yanıcı Sıvılar ve Gazlar
Yanıcı sıvılar ve gazlar kimya endüstrisinin önemli bir parçasıdır. Bu kimyasalların yanlış kullanılması çoğu kez işyeri olanakları ile söndürülen (ikinci derecede) yangına neden olabilir. Sıvı kimyasal madde dökülürse gaz halini alır ve havada bulunan çeşitli elementler nedeniyle tutuşabilir. Aynı durum, sızabilecek ve yangına neden olabilecek çeşitli gazlar için de geçerlidir. Alev alabilen sıvılar ve gazlar, tüm binaları kül halinde yakma gücüne sahiptir.
Ekipman ve Makine
Sanayi sektörleri çok çeşitli ekipman ve makinelere sahiptir. Herhangi bir hatalı makine, yanlış montaj, az bakım, makine parçalarının sürtünmesi ve diğer birçok neden büyük endüstriyel yangınlara neden olabilir.
Elektriksel Tehlikeler
Her endüstri, tüm tellerin birbirine bağlı olduğu bir elektrik ünitesine sahiptir. Açık kablolar, aşırı yük devreleri, statik boşalma, uzatma kabloları, aşırı yük çıkışları ve diğer birçok nedenden dolayı elektrik yangınlarına neden olabilir. Ayrıca, gevşek ve yanlış kabloların takılması kısa devreye neden olabilir. Bu, elektrikli ekipmanın çalışmamasına ve ayrıca ikincil yangınlara yol açabilir.
İnsan Hataları
Endüstriyel yangının en yaygın sebebi insan hatalarıdır. Küçük bir hata büyük yangınlara neden olabilir. Örneğin, bir kişi yanıcı bir sıvının üzerine dökülürse veya yanıcı tozu temizlemeyi unutursa, sıvı veya toz tutuşabilir ve yangına neden olabilir. Ayrıca, birincil yangını zamanında bastırmamak, ikincil yangına neden olabilir. Yangın alarmları ve tank yangın kontrol sistemi kurmak, yangının daha başlangıç aşamasında sizi bilgilendirecek ve derhal bastırmanıza yardımcı olacaktır.
Yukarıdakilerin tümü, endüstrilerde yaygın olarak görülen yangın nedenlerinden sadece birkaçıdır. Bu yangın kontrol altına alınabilmekte ve her işçi bir firmada alınması gereken uygun (ihtiyati) tedbirlerin farkında vararak zararlar azaltılabilmektedir. Bununla birlikte, yangın alarm kontrol ve bastırma sistemlerine sahip olmak, endüstriyel ünitelerinizde arzu edilmeyen bu yangınların söndürmelerinde size yardımcı olacaktır(28,29,30) .
Ne Yapmam Gerek?
İşverenler (ve / veya bina sahipleri veya işgalciler) bir yangın güvenliği risk değerlendirmesi yapmalı ve güncel tutmalıdır. Bu, sağlık ve güvenlik riski değerlendirmeleriyle aynı yaklaşımı paylaşır ve genel bir risk değerlendirmesinin bir parçası olarak veya ayrı bir alıştırma olarak gerçekleştirilebilir.
Değerlendirmenin bulgularına dayanarak, işverenlerin yangın durumunda yaralanma veya can kaybı riskini en aza indirmek için yeterli ve uygun yangın güvenliği önlemlerinin alınmasını sağlamalıdır.
İşyerinde yangının önlenmesine yardımcı olmak için, risk değerlendirmeniz yangının başlamasına neyin neden olabileceğini, yani tutuşma kaynaklarını (ısı veya kıvılcım) ve yanan maddeleri ve risk altında olabilecek kişileri tanımlamalıdır.
Riskleri belirledikten sonra kontrol etmek için uygun önlemleri alabilirsiniz. Tamamen onlardan kaçınabileceğinizi veya bu olası değilse, riskleri nasıl azaltabileceğinizi ve yöneteceğinizi düşünün. Ayrıca, yangın çıkması durumunda insanları nasıl koruyacağınızı da düşünün.
- Bir yangın güvenliği risk değerlendirmesi yapın.
- Tutuşma ve yanıcı maddelerin kaynaklarını ayrı tutun.
- Kazara yangınlardan kaçının, örneğin ısıtıcıların devrilmemesine dikkat edin.
- Her zaman işyerinde iyi temizlik, tertip, düzen sağlayın. Örneğin kolay yanabilecek çöp birikintilerinden kaçının.
- Yangınların oluşumunu nasıl algılayacağınızı ve başladığında insanları nasıl hızlı bir şekilde uyaracağınızı düşünün. Örneğin duman alarmları veya zilleri.
- Hızlı bir şekilde yangını söndürmek için doğru yangın söndürme ekipmanına sahip olun.
- Yangın çıkışlarını ve kaçış yollarını her zaman açıkça işaretlenmiş ve engellemeden (açık) tutun.
- Tüm vardiya ve çalışanlar için, yangın ve tahliye tatbikatları dahil olmak üzere uymaları gereken prosedürler hakkında uygun eğitim almalarını sağlayın.
- Risk değerlendirmenizi düzenli olarak inceleyin ve güncelleyin (23,31) .
Kaynaklar
1.http://tribune.com.pk/story/471005/bangladesh-garment-factory-fire-kills-120/
2.http://www.businessinsider.com/bangladesh-factory-fire-2012-11
3.http://www.theguardian.com/world/2015/may/14/more-bodies-found-in-philippines-slipper-factory-fire
4.http://uk.reuters.com/article/2015/05/14/uk-philippines-fire-idUKKBN0NY1AE20150514
5.http://www.voanews.com/content/philippine-factory-fire-death-toll-climbs/2767034.html
6.http://www.express.co.uk/news/world/577096/Philippines-rubber-slipper-factory-fire
7.http://www.thequint.com/2015/may/15/72-killed-in-fire-at-footwear-factory-in-philippines
8.https://www.haberler.com/5-iscinin-oldugu-mobilyacilar-sitesinde-is-11673803-haberi/
9.https://www.evrensel.net/haber/371261/alinmayan-onlemler-5-suriyeli-iscinin-hayatini-aldi
10.http://www.milliyet.com.tr/gundem/ankarada-yangin-5-kisi-hayatini-kaybetti-2812608
11.https://www.haberler.com/hadimkoy-de-fabrika-yangini-1-2-11847854-haberi/
12.https://www.haberturk.com/hadimkoy-de-fabrika-yangini-2406343#
13.https://www.karar.com/guncel-haberler/hadimkoyde-3-katli-fabrikada-yangin-1152428
14.https://www.haberturk.com/kocaeli-de-sanayi-sitesinde-yangin-1-olu-2-yarali-2410669
15.https://www.kocaeligazetesi.com.tr/haber/1925742/boya-ve-madeni-yag-deposunda-patlama-1-olu-2-yarali
19.http://www.posta.com.tr/istanbul-davutpasada-yangin-2011347
20.https://www.cnnturk.com/turkiye/istanbulda-fabrika-yangini-4-kisi-hayatini-kaybetti?page=1
21.https://www.haberler.com/buyukcekmece-de-tekstil-ve-plastik-malzemelerin-12170079-haberi/
22.https://www.yenicaggazetesi.com.tr/chp-fabrika-yanginlarini-meclise-tasidi-203056h.htm
23.https://www.hse.gov.uk/toolbox/fire.htm
24.https://www.epa.gov/pm-pollution/how-smoke-fires-can-affect-your-health
25.Essentials of Fire Fighting, second edition. Validated by, The International Fire Service. Training Association. Published By Fire Protection Publications Oklahoma StateUniversity p.5
26.https://classroom.synonym.com/the-methods-of-extinguishing-fires-12500107.html
27.http://www.icdo.org/en/disasters/man-made-disasters/industrial-accidents/fire
28.https://rotaflow.ca/common-causes-of-industrial-fires/
29.https://minervafiresecurity.co.uk/common-causes-fire-workplace/
30.https://www.fire.uk.net/5-common-causes-of-fire-in-the-workplace/
31.https://www.seattle.gov/fire/safety-and-community/workplace-fire-safety