İşçi taşıyan tarım araçlarının karıştığı kazalarda, gün geçmiyor ki, birçok can yanmasın.
Asma yaprağı, fındık ya da elma toplamaya giderken ölen bu insanların, elde etmeyi bekledikleri gelir çok düşük. Otobüs tutmaya güçleri yok. Yoksa “astarı yüzünden pahalıya gelecek” (1,2,3,4,5,6,7).
Can bu kadar ucuz mu? “Tarım aracı ile ya da kamyon arkasında balık istifi taşıma olgusu”nun binlerce kez yinelendiğini düşündüğümüzde, kazaya uğrama olasılığı düşüyor. Yokluk ve yoksulluk içindeki kişiler, “bize bir şey olmaz” düşüncesiyle, tekrar tekrar bu hatayı yapıyorlar.
Buna karşın, Karayolları Trafik Kanunu açıkça, kamyon kasalarında ya da romorkörlerde insan taşınmasını yasaklıyor. Haklı. Çünkü ölümcül bir taşıma biçimi bu.
Köylülerin “Otobüs tutmaya gücü yok”. Kimin var? Kamu yönetiminin… Bakanlıklar, tıpkı 112 Cankurtaran Servisi gibi, bir taşımacılık zinciri kurmalı. Mantık aynı: Can kurtarma. Örgütleyen aynı: Kamu.
Mevsimsel (ya da haftalık) anlaşmalarla ve telefonla istendiğinde adrese gönderilecek araçlarla, bu insanların ücretsiz tarlalara taşınmasının sağlanması gerek. Bu, sosyal devletin görevi. (Bir zamanlar 112 Cankurtaran Servisi de kurulmamıştı ve hasta-yaralıların taşınmasında benzer sıkıntılar yaşanmaktaydı).
Kamusal taşıma hizmetine bir başka örnek, “taşımalı eğitim” adıyla öğrencilerin köylerinden okula taşınmasıdır. 2013 yılında kamu, bu hizmet için bütçede 860 milyon TL değerinde yer ayırmıştır (8).
Bir de mevsimsel ve geçici olarak tarım kesiminde yaşanan sorunlar var. Bu sorunların, başta gelenlerinden biri de, yerlerinden yurtlarından çok uzaklara göç eden tarım işçilerinin yaşama ve barınma koşulları… Sürekli yer değiştiren ve yokluk-yoksulluk içindeki kalabalık ailelerin, çadırlarda yaşamlarını sürdürmeye çalışmaları da toplumsal bir yaradır. Sağlık koşullarının kötülüğünün yanında, aileleri ile birlikte göç etmek zorunda olan çocukların eğitim koşulları da çok kötüdür.
Kamu yönetiminin bu soruna gözünü yumduğuna sıklıkla tanık olmaktayız. Mevsimsel-geçici tarım işçilerinin barınma-beslenme-sağlık-eğitim sorunlarını tek başlarına aşmalarına olanak yok. Bu noktada kamu yönetiminin devreye girmesi gerek. Kamunun bu konuda çeşitli olanakları ve çok ender de olsa bu konuda yaptığı uygulamalar var. Deprem olasılığına karşı hazırlık olarak yapılmış alanların geçici olarak tarım işçilerinin kamp kurması için ayrılması; kamu hizmeti yapan öğretmenlerin ve hekimlerin-hemşirelerin bu yaşam merkezlerine yönlendirilmeleri, daha önce denendi. Eskişehir-Alpu’daki bu denemeden bu yana, 12 yıl geçmesine karşın, yaygınlaştırılmadı (9) . İnsanlar, kendi çaresizlikleri ile başbaşa bırakıldılar. Bir an önce böylesi örnek yaşam alanlar çoğaltılmalı ve yoksunluk içindeki insanların kullanımına açılmalı.
Sosyal politika dediğimiz zaman, ne kadar geniş bir yelpaze ile karşı karşıya olduğumuzu unutmayalım. Yalnızca yakıt, beslenme ve “nakit para transferi” ile baştan savmayalım.
KAYNAKÇA:
1. Hafif Ticari Araç Tarım İşçilerini Taşıyan Kamyonete Çarptı: 14 yaralı (http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/326305/Hafif_ticari_arac_tarim_iscilerini_tasiyan_kamyonete_carpti__14_yarali.html#)
2. Konya’nın Hadım ilçesinde tarım aracının devrilmesi sonucu 1 kişi öldü 16 kişi yaralandı. (http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/325461/Yine_tarim_iscisi_yine_kaza.html#)
3. Tarım işçilerini taşıyan minibüs devrildi: 2’si ağır 16 yaralı. (http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/324881/Tarim_iscilerini_tasiyan_minubus_devrildi___16_yarali.html#)
4. Katliam gibi kaza; 15 işçi öldü 13’ü kadın (http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/314635/Katliam_gibi_kaza__15_isci_oldu__13_u_kadin.html#)
5. Tarım işçilerinden yine ölümlü kaza (http://www.rotahaber.com/guncel/tarim-iscilerinden-yine-olumlu-kaza-h541258.html)
6. Yine tarım işçilerini taşıyan kamyonet kazası yine ölüm (http://www.rotahaber.com/guncel/yine-tarim-iscilerini-tasiyan-kamyonet-kazasi-yine-olum-h541371.html)
7. Onca kaza akıllandırmadı (http://www.yenicaggazetesi.com.tr/onca-kaza-akillandirmadi-117069h.htm)
8. Yazar İsa (2012) : Taşımalı Eğitimin Maliyeti 860 Milyon TL, Zaman Gazetesi, 10 Kasım 2012.
9. Kantay Atila (2003) : Kırsal Kesimde Çalışan Çocukların Geleceğe Yönlendirilmelerinde Mülki İdarenin Rolü , A.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi s.61.
(Tablo ve görsellere PDF üzerinden ulaşabilirsiniz.)