Durum: Kamyon/TIR sürücüsü, kuvars kumu hazırlama tesisinde “kuvars kumu” doldurma işlemine başlamadan önce aracının damperini basınçlı su ile yıkıyor. İşyeri çalışanlarından biri de dolum sahasından geçmektedir.
Araç sürücüsü ve sahadaki işçinin bu çalışmalar sırasında karşılaşabileceği tehlikeleri tanımlayabilir misiniz?
Neler Olabilir?
1. Araç sürücüsünün damper (araç) üzerinden düşmesi sonucu, ağır yaralanma, kırıklar ve ölümle sonuçlanabilecek çok ciddi iş kazası olabilir.
2. Damperin hidrolik kaldırma sistemi aniden boşalarak kapanabilir. Bu durumda üzerindeki işçi düşebilir.
3. Araç sürücüsü ve dolum sahasında bulunan diğer çalışanların; çalışma ortamında bulunan solunabilir tanecik büyüklüğündeki kuvars (silika) kumu tozlarına uzun süreli veya tekrarlanan bir şekilde maruz kalmaları sonucu akciğerlerinde çok ciddi zararlar oluşabilir.
4. Yüksek konsantrasyonlarda kuvars kumu tozuna maruz kalınması, burnu ve boğazı tahriş edebilir. Kuvars kumunun doldurma, boşaltma ve taşımacılık işini yapanlar silikozis gibi ölümcül akciğer hastalıklarına maruz (sunuk) kalabilirler. Hatta solumaları durumunda kanser olabilirler.
5. Göze temas etmesi durumunda “yabancı nesne” olarak hafif tahrişe vb. neden olabilir.
Ne yapılmalı?
1.Kuvars kumunun elleçlendiği, doldurma ve boşaltma işleminin yapıldığı, gözle görülebilir tozların bulunduğu ortama solunum yolları koruyucusunu (toz maskesi) uygun bir şekilde takmadan girilmemelidir. Kamyon sürücüsü de bu kurala uymalıdır.
2.Düşmeyi önleyici, korkuluklu bir çalışma platformu olmadan, ya da güvenli bir ankraj noktasına bağlı paraşüt tipi emniyet kemeri takılmadan yükseltilmiş damperin üzerine çıkılarak basınçlı su ile damperin içi kesinlikle yıkanmamalıdır.
3.Damperli kamyonların periyodik kontrolleri “İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği”ne tabiidir. Damperlerin periyodik kontrolleri yetkili kişilere en geç yılda bir yaptırılmalıdır.
4.Makul olarak uygulanabilir olduğu sürece kuvars kumu tozunun çalışma ortamına yayılması önlenmeli, ortama yayılan tozlar için de vakumlu sistemler ya da ıslak yöntemlerle ortamdan – uzlaştırma gibi mühendislik yöntemleri uygulanmalıdır.
5.İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, kuvars kumunun kamyonlara yüklendiği yerde çalışanlar ve kamyon şoförlerinin de görüşünü alarak sahanın iş sağlığı ve güvenliği (İSG) kuralları ile sahaya girerken kullanılması gereken kişisel koruyucu donanımları (KKD) belirlemelidir.
6.Sahanın temel İSG kuralları ve kullanılacak KKD’leri belirten güvenlik levhası kolay görülebilecek şekilde işyeri girişine konulmalıdır.
7.Toz maskesi gibi KKD’ler temiz ortamda giyilmeli, çıkartılmalı ve muhafaza edilmelidir. Bu durum işyeri yönetimince denetlenmelidir.
8.İşçilerin ve şoförlerin iş elbiseleri toz toplamayan türden olmalı, üzerlerine bulaşan tozlar basınçlı hava ile değil, vakumlu sistemlerle temizlenmelidir.
9.Kuvars kumunun hazırlanması, depolanması ve taşınması işinde çalışanlara; bu işlemlerin olası tehlikeleri, bunların riskleri, alınması gerekli güvenlik önlemleri ve uyulması gereken iş sağlığı ve güvenliği kurallarını içeren İSG eğitimleri verilmelidir.
10.Taşımacılık işini yapan kamyon şoförleri ve saha çalışanlarına; işyerinin işyeri hekiminin öngöreceği akciğer grafisinin yetkili kişilerce çekilmesi, solunum fonksiyon testlerinin yapılması gibi test ve kontroller, işe girişte ve periyodik olarak yaptırılmalıdır.
(Tablo ve görsellere PDF üzerinden ulaşabilirsiniz.)
* Kim. Müh., İş Sağlığı+İşletme Yönetimi Bilim Uzmanı
Çalışma Bakanlığı Eski İş Güvenliği Müfettişi (1978-1985)
İş Güvenliği Uzmanı (A Sınıfı Sertifikalı)
Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı Denetim Kurulu Üyesi