İşletmenin ya da kuruluşun sağlık ve güvenlik yönetiminin bir parçası olarak, iş yerindeki riskler kontrol edilmelidir. Bunu yapmak için, insanlara zarar verebilecek şeyleri düşünmek ve bu zararı önlemek için makul adımları atıp atmamaya karar vermek gerekir. Bu, risk değerlendirmesi olarak bilinir. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre, işverenin genel yükümlülüğünün en önemlilerinden birisi de “risk değerlendirmesini (aynı zamanda ahlaki ve ekonomik nedenlerle) yapması veya yaptırması (m.4.1.c)”dır. Bir risk değerlendirmesi, çok miktarda evrak işi oluşturmak değil, iş yerinizdeki riskleri kontrol etmek için mantıklı önlemlerin belirlenmesiyle ilgilidir. Her iş yeri, muhtemelen çalışanlarını korumak için çeşitli adımlar atmaktadır, ancak risk değerlendirmesi, iş kazalarını ve iş yeri koşullarından kaynaklanan sağlık sorunlarını önlemek için, gereksinim duyulan her şeyin karşılanıp karşılanmadığına karar verilmesine yardımcı olacaktır. (1)
Prof. Dr. A. Gürhan Fişek 29 Mayıs 2014’te ODTÜ KKTC Kampüsünde düzenlenen İş Sağlığı – Güvenliği Seminerinde yaptığı konuşmasında:
“İş sağlığı – güvenliğinin birinci vurgusu: ÖNLENEBİLİRLİK
İş sağlığı – güvenliğinin ikinci vurgusu: ÖNCE İNSAN, ÜRETİM SONRA gelir.
İş sağlığı – güvenliğinin üçüncü vurgusu: ÇOK BİLİMLİLİK ve TAKIM OYUNU” olduğunu belirtmiştir.
İş yerlerinde birçok tehlike kaynağı vardır. Bunlar;
- iş teçhizatının kullanımı(ndan),
- çalışma şekli ve iş yeri yerleşiminden,
- elektriğin kullanımından,
- kimyasal – maddelere maruziyet veya sağlık ve güvenlik tehlikelerine maruz kalmadan,
- fiziksel etkenlere maruziyetten,
- biyolojik etkenlere maruziyetten,
- çevresel faktörler ve çalışma ortamı klimasından (iklimi),
- çalışma alanı ve insan faktörünün etkileşiminden,
- psikolojik faktörlerden,
- iş organizasyonundan,
- yüklenicilerin (müteahhit, taşeron, alt işveren) faaliyetlerinden,
- değişken çalışma yerleri, su yanında veya altında çalışma, sert hava koşullarında, basınçlı ya da basınçsız ortamda çalışma,
- diğer insanlar ve hayvanlardan vb. kaynaklanmaktadır.
Ayrıca risklerin olasılık, frekans ve şiddetini belirlemek için de gerek işyerinde gerekse ilgili sektörlerde önceki kazaların incelenmesi, kök nedenlerinin öğrenilmesi gerekir. İş yerlerinde, çoğunlukla risk değerlendirmesi, [İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği’ne (m.6) göre; işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirileceği belirtilmiş olmasına rağmen] yetkinliği göz önünde bulundurulmadan iş güvenliği uzman(lar)ına yaptırılmakta ya da onlardan bu yasal yükümlülüğün yerine getirilmesi istenmektedir.
Yukarıda ana başlıkları belirtilen tehlike kaynaklarının çeşitliliği göz önüne alındığında risk değerlendirmesi ancak Prof. Dr. A. G. Fişek’in de vurguladığı gibi “çok bilimlilik ve takım oyunu” ile yapıldığında iş kazası ve işyerinden kaynaklanan sağlık bozulmalarının önüne geçmede alınacak aksiyonlar planının kaynağı olabilir.
İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarında; “çok bilimlilik ve takım oyunu” olmaz ise ne olur?
Makine imalat sanayiinde yapılan risk değerlendirmesinin “taşlama ekipmanı” ile ilgili bir örnek alıntıyı ve “çok bilimlilik ve takım oyunu” anlayışı ile yapılan risk değerlendirme örneğini paylaşmadan, basına yansıyan onlarca örnekten birkaçını inceleyelim.
OLAY 1: Isparta’da 31 Mart 2016 tarihinde bir kereste fabrikasında yaşanan kazada bıçkı makinesine elbisesini kaptıran işçi ağır yaralandı (2,3,4).
Bıçkı makinesinin kayış kasnak sisteminin koruyucusu eğer yerinde olsa idi bu iş kazası kesinlikle ÖNLENEBİLİRdi.
OLAY 2: Zonguldak’ın Ereğli İlçesinde 09.08.2014’te meydana gelen iş kazasında bir işçi (İsmet Mumcu), kalas parçasını kesmek istediği sırada kullandığı elektrikli spiral motoru ile sol ayak bileğini kesti (5,6).
OLAY 3: Antalya’da 27 Şubat 2015’te yapımı süren 33 bin kişilik stadyum inşaatında metal kesmeye çalışan 19 yaşındaki işçi Fatih Kiraz, aniden elinden kayan spiralin sol kol bileğini kesmesi sonucu yaralandı (7,8,9,10).
Koruyucusu olmayan iş ekipmanlarının riskleri doğru değerlendirilse ve güvenlik önlemleri uygulansa idi bu kazalar önlenebilirdi.
İş yerlerindeki riskler nasıl değerlendirilebilir?
- (Tüm) tehlikeler tanımlanır
- Kimin nasıl zarar görebileceğine karar verilir
- Riskler değerlendirilir ve önlemlere karar verilir
- Mevcut risklerin olasılığı ve şiddeti değerlendirilir
- Mevcut güvenlik önlemlerinin yeterliliği değerlendirilir
- Değerlendirmeler gözden geçirilir ve gerekirse güncellenir.
Büyüklü, küçüklü iş yerlerinin, hatta Türkiye’nin önde gelen sanayi kuruluşlarının bazılarının L tipi Risk Matrisi ya da Fine –Kinney yöntemi ile yapılmış “Risk Değerlendirmeleri”ni incelerken; Tehlike Tanımı’na; “Kişisel Koruyucu Kullanımının Olmaması”, “Makine Talimatlarının Olmaması”, “Uyarı Levhalarının Olmaması”, “iki metreden yukarıda bakım onarım yapılması”, vb. yazılmaktadır.
Kutu 1 – Taşlama Kullanımı ile ilgili yapılmış bir risk değerlendirmesi örneği;
“Tehlike” Tanımı:
- Taşlama Kullanımı. Risk; el- parmak gibi uzuv kaybı. Maruz Kalanlar; çalışanlar. Mevcut Önlemler; uyarı levhaları bulunmaktadır. İlk Risk Değerlendirme Olasılık;1, Frekans;3, Şiddet;15, Risk Skoru:45. Risk Sınıfı; olası risk (yeşil). Alınması Gerekli İlave Önlemler; çalışanlara gerekli uyarılar yapılmalı ve düzenli aralıklarla çalışanlar denetlenmelidir.
- Taşlamaların siperliklerinin olmaması. Risk; malzeme fırlaması sonucu yaralanma. Maruz kalanlar; çalışanlar. Mevcut önlemler; siperlikler takılıdır. İlk Risk Değerlendirme Olasılık;1, Frekans;3, Şiddet;15, Risk Skoru:45. Risk Sınıfı; olası risk (yeşil). Alınması Gerekli İlave Önlemler; siperlikler sadece bakım sırasında yetkili personel tarafından çıkartılmalıdır ve bakım bittikten sonra yerine takılmalıdır.
- Taş motoru ile çalışmanın olması. Risk; yaralanma, uzuv kaybı. Maruz Kalanlar; çalışanlar. Mevcut Önlemler; taş motorları muhafazaları takılıdır. İlk Risk Değerlendirme Olasılık;1, Frekans;3, Şiddet;15, Risk Skoru:45. Risk Sınıfı; olası risk (yeşil). Alınması Gerekli İlave Önlemler; muhafazalar sadece bakım esnasında çıkartılmalı ve bakım tamamlandıktan sonra yerlerine takılmalıdır.
- Spiral taş – muhafazasının olmaması. Risk; taş patlaması sonucu yaralanma. Maruz kalanlar; çalışanlar. Mevcut önlemler; spiral taşın muhafazası bulunmaktadır. İlk Risk Değerlendirme Olasılık;1, Frekans;3, Şiddet;15, Risk Skoru:45. Risk Sınıfı; olası risk (yeşil). Alınması Gerekli İlave Önlemler; sahada aktif olarak denetleme yapılmalıdır.
Yukarıda belirtilen değerlendirmelerin “doğru” ve “yeterli” olup olmadığını belirtmeden önce “tehlike” ve “risk”in tanımını hatırlatalım.
Tehlike: İş yerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya iş yerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini, ifade eder.
Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini, ifade eder.
Önleme: İş yerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü, ifade eder.
Bu (yasal) tanımlara göre yukarıda belirtilenler [Kutu 1 ve öncesinde belirtilen tehlike’ler] doğru ve yeterli olamaz.
‘Tehlike’ zarar verebilecek bir şey anlamına gelir. ‘Risk’ ise bir kimsenin bu tehlikeden zarar görmesi olasılığıdır ve bu büyük ya da küçük bir olasılık olabilir.
Bir metal sac işleme imalathanesinde “risk değerlendirmesi”
Örnek olarak aşağıdaki resimdeki görüntüden “spiral taşlama” aparatı ve “üç silindirli bükme makinası”nın tehlikeleri, riskleri ve alınacak önlemleri içeren risk değerlendirmesi şu şekilde olabilir:
Seyyar (Elektrikli – Açılı) Zımpara Taş Aparatları (Makineleri)
Spiral taşlama aparatı ile ilgili – risk değerlendirmesi yapmadan önce – geçmişte olan iş kazaları incelenmelidir.
Görevler; Taşlama aparatı ile metal kesme, taşlama ve polisaj vb. yapma
Tehlike : Dönen taş veya diske dolaşma
Risk :
Vücut parçalarının kırılması,
Vücut parçalarının kesilmesi,
Eğer uzun saçı yakalarsa kafa derisinden koparması.
Önlemler:
Uzun saçları arkadan bağlayın, uzun sakal bırakmayın,
Vücuda sıkı oturan giysiler giyin, özellikle bilek ve kollara iyi oturan, uzun bağları olmayan.
Mücevherat kullanmayın [Gevşek kıyafetler, uzun saçlar veya mücevherler dönen disklerin etrafına sarılabilir].
Tehlike: Yanlış kullanılan taş veya disklerden (mermi gibi) fırlayan parçalar.
Risk: Yaralanma ya da ölüme neden olabilir, delebilir.
Önlemler:
Taşı veya diski üreticinin talimatlarına göre kullanın,
Diskleri belirtilenden daha hızlı devirde çalıştırmayın,
Büyük çaplı taşlama aparatında küçülmüş (aşınmış) bir diski, asla küçük çaplı taşlama aparatında kullanmayın.
[Kullanıcılar, disklerin yan veya kenarlarının kullanılmak üzere tasarlanmış olup olmadığını bilmelidir. Yanlış yüzeye karşı çalışmak diske zarar verecektir. Santrifüj kuvvetleri, kırık diskler mermi oluşturacak şekilde yapıştırma materyallerini parçalayabilir. Bu çok hızlı fırlayan parçalar ciddi zarar verebilir ve hatta ölüme neden olabilir.]
Tehlike: Hasarlı disklerden mermi gibi fırlayan parçalar.
Risk: Yaralanma ya da ölüme neden olabilir, delebilir.
Önlemler:
Nem ve çarpma hasarını önlemek için taşları ve diskleri uygun şekilde muhafaza edin (saklayın). Bir tekerleğin ıslak kullanılmasına izin verildiğinde üreticinin “TALİMATLAR”ını takip edin. Hasarlı diskleri veya taşları elden çıkartın. HIZINI İZLEYİN – etiketini okuyun ve taşın veya diskin hızını taşlama aparatı (makinası) ile eşleştirin. Taşların veya diskin büyüklüğünü (ölçüsünü) taşlama aparatı ile eşleştirin. Takım dayanakları ve aşındırıcı tekerlekler arasındaki boşluğu en aza indirin. Bir açılı taşlama makinası kullanıldığında iş parçasının hareketini tahmin edin.
[Diskler ve taşların nemden zarar görmesinden kaçınılmalıdır. İş parçaları ve elle tutulan taşlar beklenmedik şekilde hareket eder. İş parçaları, tekerleklere veya disklere karşı sıkışabilir, parçalanır ve onları serbestçe döndürmeyerek diske zarar verebilir. Yanlış boyuttaki diskler ve taşlar, yanlış hızda dönerek uçabilir.]
Tehlike: Fırçalar
Fırçaların kopan tellerinin mermi gibi fırlaması.
Risk: Tel parçaları göze temas edebilir veya gözü delebilir.
(Fırçalardan teller kırılabilir ve ekipmanı kullanan operatöre doğru fırlaya
İşlem görecek iş parçaları hareket etmeyecek şekilde uygun ekipmanlarla kıstırılmalıdır.
İş güvenliği ayakkabısı giyilmelidir.
Tehlike: Kontrolsüz (bırakılmış) açılı taşlama aleti ile temas.
Risk: Aşındırıcı disklere temas eden vücut parçalarının kesilmesi.
Önlemler:
Devamlı çalıştırma kumandasının, serbest bırakıldığında gücü kapatıldığından emin olun. Açı taşlama aparatının iş parçasıyla temas ettiğinde her zaman iki elle tutun. Geri tepmeye neden olabilecek iş parçasının nasıl hareket edeceğini önceden kestirin (tahmin edin).
Diğer (mekanik olmayan) tehlikeler
Tehlike: Elektrik akımı.
Risk: Yaralanma veya ölümle sonuçlanabilecek elektrik çarpması.
Önlemler:
Taşlama makinelerini sadece kuru koşullarda kullanın.
Taşlama makinesinin düzenli aralıkla kontrollerini yapın.
Tehlike: Gürültü.
Risk: İşitme hasarı veya kaybı.
Önlemler:
Gürültü bariyerleri içinde çalışarak gürültü seviyelerini azaltın.
Gürültü düzeyini belirleyin (ölçün).
İşitme bölmeleri düzenleyin.
Her zaman kulak koruyucuları kullanın.
İşe giriş ve periyodik sağlık muayeneleri ve işitme testleri yaptırın.
Tehlike: Kıvılcım ve sıcak metal parçaları.
Risk: Yangın veya patlama – potansiyel yanık yaralanmaları.
Önlemler:
Mümkün ise kıvılcımları tutacak sistemler kullanın.
Yanıcı malzemelerin yakınında yapılan çalışmalarda sıcak iş izin sistemi kullanın.
Yanıcı tozları taşlama aparatlarından temizleyin.
Tehlike: Duman ve toksik toz – yangın ve patlama.
Risk: Solunum yolları zararı ve akciğer hasarı.
Önlemler:
Havalandırma ile tozların ortamdan uzaklaştırılması.
Metal tozlarının kontrolü ve toplanması.
Yüzey tozunu mümkün olduğunca çabuk temizleyin.
Metal tozlarını temizlemek için vakumlu (emici) sistemler tasarlanmalıdır.
Basınçlı hava ile metal tozlarını uzaklaştırmaya çalışmayın – sadece bu tozlar başka yerlere taşınmış olur.
Her zaman solunum yolları koruyucusu kullanın.
Tehlike: Kayma, takılma ve düşme.
Risk: Kesilmeler, morarmalar, kırıklar.
Önlemler:
Güncel tertip düzen temizlik prosedürünü uygulayın.
Çalışma sahasını kayma ve takılma tehlikelerine karşı temiz ve düzenli tutun.
Görev – Bakım, temizlik ve onarım işleri
Tehlike: Kazara çalışmaya başlaması parçaları mermi gibi fırlatabilir.
Risk: Potansiyel delici yaralanmalar. Göz tahrişi veya hasarı.
Önlemler:
Temizlik, bakım ve onarımdan önce tüm güç kaynaklarını kilitleyin.
Araçları iyi muhafaza etmeye devam edin.
Montajdan önce aşındırıcı diskleri / taşları test edin.
Muhafazaları doğru şekilde ayarlayın (11).
Kişisel güvenlik ekipmanının / donanımın önemi. Taşlama yaparken oluşan kaza
Üç Silindirli Saç Bükme Makinasında Çalışma
Yapılan İşler
- İş / Görev – Metal levhaları silindirler arasına yerleştirme.
Saç metal tabakaları, silindirlerin arasına genellikle elle yerleştirilir. Silindirler dönerek saç levhaları içeri doğru çeker.
Saç, silindirler arasından geçerken, saç boyutuyla sınırlı bir şekilde eğilir.
Metal levhayı silindirler arasına çekerken eli / parmakları da içeri çekebilirler, Eğer eldiven kullanılır ise eldivenli parmaklarını yakalayarak içeri çekebilir.
Tehlike: (birbirlerine zıt yönde dönen) Silindirler & metal arasında sıkıştırma.
Risk:
Eller ve parmakların sıkışması.
Ezilme yaralanmaları.
Güvenlik Önlemleri:
Acil stop teli veya tekme plakası gibi güvenlik donanımlarının (cihazlarının) yerinde olduğundan EMİN olun.
Tekmeleme panellerinin her iki ucunda bir anahtar (a switch) olduğundan EMİN olun.
Makinenin her iki yanında UYGUN acil durdurma cihazları (sistemi) olmalıdır.
İş parçaları silindirlere verilirken yan kenarlarından tutulmalı, böylece silindirlere temas etmeden besleme sağlanmış olur.
Sadece parmaksız eldivenler giyilmelidir.
- İş / Görev – Yükleme ve boşaltma
- Tehlike: Dönen silindirler ve bunların arasından geçen şaç arasına sıkışma.
Risk:
Ellerin sıkışma.
Ezilme yaralanmaları.
Güvenlik önlemleri:
İşlem (operasyon / çalışma) yalnızca makina çalışır pozisyonda iken yapılmalı. Kazara çalışma olasılığını en aza indirmek için çalıştırma pedalının muhafazası olmalıdır.
Uygun acil durdurma cihazları (sistemi, butonu vb.) olmalıdır.
Tehlike:
Metal levhaların keskin kenarları ile temas.
Risk:
Kesilmeler.
Güvenlik önlemleri:
Avuç içini korumak için parmaksız eldiven giyilmelidir.
- Diğer (mekanik olmayan) tehlikeler
Tehlike: Gürültü.
Risk: İşitme kaybı veya hasarı.
Güvenlik önlemleri:
Makineleri izole ederek veya gürültü engelleri (perdeleri) içine sokarak gürültü seviyeleri azaltılabilir (diğer çalışanların etkilenme olasılığı azaltılır). Gürültü seviyeleri değerlendirilmeli (ölçülmeli). Kişisel gürültü sunuk kalma düzeyini (maruziyetini) gösterecek şekilde gürültü ölçümü yaptırılmalıdır. Gürültü düzeyinin 85 dB(A)’yı aştığı durumlarda HER ZAMAN işitme koruyucuları takılmalı / giyilmelidir.
İşe giriş ve periyodik sağlık muayenelerinde işitme testleri de yapılmalıdır.
Sekiz saatlik bir günde güvenli bir gürültü seviyesi 85 dB (A) ‘dır. Üç silindirli bir saç bükme makinesi bu gürültüyü aşabilir.
Tehlike: Kayma, takılma, düşme.
Risk:
Bir şeyin arasına sıkışma.
Kesikler.
Morarmalar / vücutta çürükler.
Güvenlik önlemleri:
Çalışılan yerler, günde en az bir kere temizlenmelidir. Bu temizlik, ya işin başlamasından önce veya bitiminden sonra yahut yapılan işin gereğine göre ara dinlenmelerinde yapılmalı ve her halde çalışma sırasında yapılmamalıdır.
Makinelerin etrafa kayma ve takılma tehlikelerine karşı DAİMA temiz tutulmalıdır.
- İş / Görev – Bakım, temizlik ve onarım işleri
Tehlike: El ve parmakların sıkışması.
Risk (Zarar): Beklenmedik hareketlerden kaynaklanabilecek tehlikeler.
Ezilme yaralanmaları.
Güvenlik Önlemleri: Tüm elektrik kaynakları bakım, temizlik ve onarımdan önce KİLİTLENMELİ. Bakım – onarımla ilgili iş güvenliği talimatı olmalı, iş güvenliği uzmanı tarafından uygulama düzenli olarak kontrol edilmelidir (12).
- Üç silindirli sac bükme makinasında çalışma
Tehlike: Makinanın kayış kasnak sisteminin koruyucusu olmaması.
Risk: Yaralanma, uzuv kaybı, yaşamın yitirilmesi.
Güvenlik Önlemleri: Makinanın tüm koruyucuları yerinde olmadan çalıştırma yapılmayacaktır.
Makine üzerinde tehlikelerle ilgili güvenlik ve sağlık işaretleri olacaktır.
Makina ve aparatların güvenli çalıştırma talimatları bulunacaktır.
“İş ekipmanlarının güvenli kullanımı”, “Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri”, “İşyeri temizliği ve düzeni”, “Elle kaldırma ve taşıma”, konularında iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri verilecektir.
Sağlık ve güvenliğin amacı nedir?
Doğru önlemleri alarak insanların işte zarar görmelerini ya da hastalanmalarını önlemek – ve tatmin edici bir çalışma ortamı sunmaktır. Bu nedenle risk değerlendirmesinde alınmış ve alınabilecek önlemler doğru / eksiksiz belirlenmelidir (13).
Sonuç
“İş güvenliği; kayıpları en aza indirmek için risklerin yönetimidir”. Diğer bir tanımla “iş güvenliği; yaşam kalitesini en üst düzeye çıkarırken risklerin minimize edilmesidir”. Aynı zamanda “iş güvenliği en iyi bir yönetim uygulamasıdır”.
Riskleri Değerlendirmek
Risk, günlük yaşamın bir parçasıdır ve tüm riskleri ortadan kaldırmamız beklenmemektedir. Yapmamız gereken ana riskleri ve bunları sorumlu bir şekilde yönetmek için yapılması gereken şeyleri bildiğimizden emin olmaktır. Genellikle, her şeyi ‘makul derecede uygulanabilir’ yapmamız gerekir. Bu, gerçek riskin para, zaman veya sorun bakımından kontrol altına alınması için gerekli önlemlerle risk seviyesinin dengelenmesi anlamına gelir.
Risk değerlendirmemizde yalnızca makul olarak bilmemiz gereken şeyleri içermelidir – öngörülemeyen riskleri tahmin etmemiz beklenmemektedir.
Hâlihazırda ne yaptığımızı ve hâlihazırda sahip olduğumuz kontrol tedbirlerine bakalım. Kendine sor:
- Tehlikeden tamamen kurtulabilir miyim?
- Değilse, riskleri nasıl kontrol edebilirim ki zarar olasılığını düşürebilelim?
Kontrolleri belirlerken veya mevcut kontroller üzerinde değişiklik yapmayı planlarken aşağıdaki hiyerarşiye uygun olarak risklerin azaltılması düşünülmelidir:
- a) Ortadan kaldırma,
- b) Yerine koyma,
- c) Mühendislik kontrolleri,
- d) İşaretler/uyarılar ve/veya diğer idari kontroller,
- e) Kişisel koruyucu donanım.
Aynı zamanda;
- Daha az riskli bir seçeneği denemek.
- Tehlikelere erişimi engellemek.
- Tehlikeye maruziyeti azaltmak için işler organize etmek.
- Koruyucu ekipmanları kullanmak.
- İlk yardım ve yıkama tesisleri gibi refah tesislerinin sağlanması.
- İşçileri dahil etmek ve danışmanlık yapmak.
İş sağlığı ve güvenliğinin iyileştirilmesi çok maliyet gerektirmez. Örneğin, araç kazalarını önlemeye yardımcı olması için tehlikeli, kör bir köşeye bir ayna yerleştirmek, riskleri göz önünde bulundurarak düşük maliyetli bir tedbirdir. İş güvenliği herkesin işidir. Çok bilimlilik ve takım (ekip) oyununu gerektirir. Bu nedenle “Risk Değerlendirmesine”, değerlendirilen iş ve bölüm ile ilgili işçiler, ustalar ve bunların temsilcileri dahil edilmelidir. Böylece önermiş olduğunuz şeyin pratikte uygulayacağından ve yeni tehlikeler yaratmayacağından emin olabilirsiniz (14).
Kaynaklar:
1.http://www.hse.gov.uk/risk/controllingrisks.htm
- http://www.ispartahaber.com.tr/ispartahaberleri/isparta-is-kazasi-agir-yaralandi20790h.html
- http://www.gazete32.com.tr/video-galeri/ elbisesini-makineye-kaptiran-isci-agir-yaralandi.html
- http://www.bomba32.com/haber/isparta/ feci-is-kazasi/15044.html
- http://haberciniz.biz/spiral-tasi-ile-tahtayerine-ayagini-kesti-3086190h.htm
- http://www.ereglihakimiyet.com/Haberler. asp?id=26460
- http://www.akdenizmanset.com.tr/guncel/ spiral-iscinin-bilegini-kesti-h111510.html
- http://www.haberler.com/antalya-spiraliscinin-bilegini-kesti-7015193-haberi/
- http://www.haberci07.com/antalyastadyum-insaatinda-is-kazasi/12077/
- http://gazetebir.com.tr/haber/spiral-iscinin-bilegini-kesti/
- http://manufacturing.worksafe.govt.nz/ fact-sheets/fixed-hand-held-grinders/
- http://manufacturing.worksafe.govt.nz/ fact-sheets/three-roll-bending-machines/
- http://www.hse.gov.uk/pubns/eis7.pdf
- http://www.hse.gov.uk/risk/evaluatethe-risks.htm
* Kim. Müh., İş Sağlığı + İşletme Yönetimi Bilim Uzmanı Çalışma Bakanlığı Eski İş Güvenliği Müfettişi (1978 1985) İş Güvenliği Uzmanı (A Sınıfı Sertifikalı) Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı Denetim Kurulu Üyesi