Fransa ordusunun Mali’deki saldırılarına karşı koymak isteyen gruplar çocukları da kullanmaktadır. Çocuklar aktif olarak çatışmalara katılmanın yanında, devriye gezme, nöbet tutma, kontrol noktalarında beklemek gibi işlerde kullanılmaktadır. Çocukların, tanrının isteğini yerine getirdikleri ve bu nedenle ölürlerse doğrudan cennete gidecekleri türünden dini birtakım vaatlerle kandırıldığı rapor edilmektedir.(1)
Özbekistan, dünyadaki en büyük pamuk ihracatçısı ülkelerden biri konumunda olmakla birlikte, hükümet, örneğin 2012 yılında bu konumunu korumak için, yaklaşık 1 milyon vatandaşına zorla pamuk işçiliği yaptırmıştır. Çocuklar da bundan payını almıştır. Her il için belirlenen bir kota olduğu ve zorla çalıştırma, bu kotaların doldurmak üzere, genellikle, Eylül ayı başından Kasım ayı başına kadar olan dönemde yaptırılmaktadır. Bu dönem boyunca zorla çalıştırılanlar, hasat yerlerinde zorla alıkonulmakta ve buralardan ayrılmalarına izin verilmemektedir. Kişi başı, günlük 60 kilo pamuk toplatılmaktadır. Küçük yaştaki çocuklar için, bu kota, birkaç kilo daha düşüktür. Çalışma sabah erkenden başlayıp gün boyunca devam etmekte ve zorla çalıştırılanlarda çalışmaya bağlı ağır yaralanmalar ve diğer hastalıkların yaygın olduğu görülmektedir. Bunun karşılığında düşük bir ücret ödenmekte, bazen de hiç para verilmemektedir. Zorla çalıştırılan çocuklar, bir de, bu dönemde, okullarından uzak kalmaktadır. (2)
Suudi Arabistan’da, bakire olmadığından şüphe ettiği 5 yaşındaki kızını tecavüz ve işkence ederek öldüren babası birkaç ay hapis yatarak ve “kan parası” adı altında bir para ödeyerek serbest bırakıldı. Kız çocuğunun defalarca tecavüze uğradığı, kafatasında sert darbeler, sırt bölgesinde, kaburgalarında ve kollarında kırıklar ve vücudunun birçok bölgesinde morluk ve yanıklar olduğu tespit edildi. Birçok konuda ağır yaptırımlar getiren Suudi Arasbistan’da geçerli ceza yasalarına göre, çocuğunu öldüren baba ve eşini öldüren koca için idam cezası söz konusu değil.(3)
2 Şubat 2013’de Güney Afrika’da, Cape Town’ın 80 mil kadar doğusundaki Bredastorp’da 17 yaşında bir kız bir inşaat alanında tecavüz edilip öldürülmüş olarak bulundu. Bu olay üzerine, bunun tekil bir örnek olmadığı ve sorunun hangi boyutlarda olduğunu gün yüzüne çıktı. Güney Afrika, dünyada, tecavüz oranının en yüksek olduğu yer konumunda bulunuyor. Gerçek verilerin çok daha yüksek olduğu ifade edilmekle birlikte, 2012 yılında toplam 64 bin tecavüz vakası kayda geçmiş durumda. Bu yüksek orana karşın, tecavüz suçundan tutuklananların ve yargılananların oranı son derece düşük ve bu durum sorunun normalleşmesine yol açmaktadır.(4)
Romanya ve Bulgaristan’dan Fransa ve Yunanistan’a göç etmiş olan 97 çocuk üzerinde yapılan ve 16 ay süren bir araştırmanın bulgularına göre, çocuklara sokaklarda zorla dilencilik ve fuhuş gibi işler yaptırılmaktadır. Bazı durumlarda da çocuklar kendilerinin ve ailelerinin temel bazı gereksinimlerini karşılamak için bu tür yollara başvurmak zorunda kalmaktadır.(5)
ABD’de, ateşli silah endüstrisinin yeni pazar arayışında hedef çocuklar. Çocuklara silah kullandırtmak için, her yıl milyonlarca dolarlık piyasa araştırmaları yapılmakta ve kampanyalar düzenlemektedir. Silah endüstrisi, bir yandan, basın-yayın organları üzerinden video görüntüleri, ilgi uyandırıcı kısa yazılar vb araçları kullanarak, çocukların silah kullanımını teşvik edici kampanyalar yürütürken, diğer taraftan da bu konudaki devletin sınırlayıcı düzenlemelerini gevşetmenin yollarını aramaktadır. Bu konudaki araştırmalar ve reklamlarda, silah kullanmaya eğilimi olan çocukların yaşıtlarını da etkilemesi, kendi ifadeleriyle elçilik (peer ambassador) yapmalarını, teşvik edici vurgular olabildiğince ön plana çıkartılmaktadır.(6)
Kırgızistan’da, yaygın işsizlik ve yoksulluk nedeniyle birçok kişi başka ülkelere çalışmaya gitmektedir. Ülke nüfusunun yüzde 15’inin dışarıda çalıştığı belirtilmektedir. Yurtdışına çalışmaya giden birçok kişi çocuğunu bakım evlerine bırakmaktadır. Hükümetin, aileleri desteklemek yerine, “sosyal öksüz-yetim” olarak adlandırılan bu çocuklara yönelik bakım evlerine kaynak aktarması nedeniyle, maddi sıkıntı içinde olan ailelerin çocuklarını, bir anlamda, buralara terk etmek zorunda kaldığı dile getirilmektedir. Bakım evlerine aktarılan paraların ise büyük bölümünün personel giderleri, inşaat yapımı vb kalemlere aktarılması nedeniyle geriye çocukların bakımı için çok küçük bir bütçenin kaldığına dikkat çekilmektedir.(7)
İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre, ülke genelindeki çocukların yüzde 22,2’si resmi olarak belirlenen yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır. İllere ve bölgelere göre bakıldığında ise, bu oranın çok daha yüksek olduğu görülmektedir. Örneğin seçim bölgelerine göre bakıldığında, Manchester merkezde yüzde 47, daha küçük yerleşim yerlerine göre bakıldığında ise Londra’daki Tower Hamlets bölgesinde yüzde 42’dir.(8)
Avusturya, Kıbrıs, İngiltere, Hollanda ve Romanya’da toplam 104 tutuklu çocuk ve gençle yapılan yüzyüze görüşmelerde, tutukluların gerilim, stres ve şiddet dolu bir ortamda bulundukları ortaya konmaktadır. Görüşme yapılan çocuk ve gençler kendi aralarına fiziksel şiddetin çok yaygın olduğunu ve bunun, içinde bulundukları ortamdan kaynaklandığını ifade etmektedir. Şiddete, çoğunlukla, bir ceza verme ya da intikam alma yolu olarak başvurduklarını söylemektedirler. Örneğin, İngiltere’de görüşme yapılan iki erkek çocuk, cinsel tacizden ya da tecavüzden suçlanan birisine diğerlerinin saldırmasının kaçınılmaz olduğunu söylemiştir. Tutuklu bulunan çocuk ve gençler, görevli personelden ve polislerden kaynaklı şiddetin de yaygın olduğunu dile getirmişlerdir. Görevli personelin hem tutukluların kendi aralarında çıkan kavga ve çekişmeleri bastırmak hem de, örneğin, onlara atfedilen suçu kabul ettirmek için şiddete başvurduğu belirtilmektedir.(9)
*Yrd.Doç.Dr. Akdeniz Üniversitesi İİBF Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü ve Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı Gönüllüsü
Dipnotlar
(1) Children involved in Mali fighting, Humanitarian News and Analysis, 17 January 2013, http://www.irinnews.org/Report/97271/Children-involved-in-Mali-fighting
(2) Uzbekistan: Forced Labor Widespread in Cotton Harvest, Human Rights Watch, 26 January 2013, http://www.hrw.org/news/2013/01/25/uzbekistan-forced-laborwidespread-cotton-harvest
(3) Saudi preacher who ‘raped and tortured’ his five -year-old daughter to death is released after paying ‘blood money’, The Independent, 04 February 2013.
(4) SOUTH AFRICA: UN chief urges more comprehensive approach to tackling sexual violence, http://www.crin.org/resources/infodetail.asp?id=30290
(5) Cazenave Pierre, Protecting Migrant Children in A Freedom of Movement Area, Research Report, Terre des hommes, December 2012, http://s3.amazonaws.com/rcpp/ assets/attachments/1563_Tdh_english_original.pdf
(6) McIntire Mike, Selling A New Generation on Guns, The New York Times, 26 January 2013, http://www.nytimes.com/2013/01/27/us/selling-a-new-generation-onguns.html?pagewanted=all&_r=1&
(7) Tursunov Hamid, Kyrgyzstan: Labor Migrants Leave Behind “Social Orphans”, Eurosianet, 22 January 2013, http://www.eurasianet.org/node/66436
(8) Campaign reveals ‘wide disparity’ in UK child poverty (By Judith Burns), BBC News Education & Family, 20 February 2013, http://www.bbc.co.uk/news/education21511583
(9) Speaking freely, Children and young people in Europen talk about ending violence against children in custody, Research Report, Children’s Rights Alliance for England http://www.crae.org.uk/assets/files/Speaking%20freely%20Ending%20 violence%20against%20children%20in%20custody%20European%20research%20 report%20FINAL.pdf
(Tablo ve görsellere PDF üzerinden ulaşabilirsiniz.)