Çocuk haber köşesinde, çocuklar hakkında, çocukların mutluluklarını haber yapıp paylaşmak ne kadar güzel olurdu. Bir gün bunu da yapacağımıza dair umutlarımızı yitirmememiz lazım… Ne yazık ki, var olan durumda çocuklar acı çekiyor ve doğaldır ki çocuk haber köşesinde bu acının feryadı yankılanacaktır.
Feryadın en yürek yakıcısı Suriye’den yükselmektedir. Suriye’de devam eden iç karışıklıklar, çocuklar üzerinde derin tahribatlar yaratmaktadır. Süregiden çatışmalarda çocukların da kullanılmasından geri durulmamaktadır. Çocuklar sıcak çatışmalara girmenin yanı sıra silah taşıma, gözcülük yapma gibi işleri de görmektedir.(1) Ancak çatışmalar şiddetlendikçe çocuklar üzerindeki sömürü bununla sınırlı kalmamaktadır. Kısa bir süre önce yaşanan okul saldırısında ölen 29 öğrenci ve bir öğretmenin dramatik ölümü(2) daha belleklerde tazeyken bölgeden yeni gelen haberler, insan olanı insanlığından utandıran cinstendir. Bu konuda yaşanan bir olay insanın kanını iliğini dondurmaktadır. İnternet ortamına düşen bir görüntüde karşıt görüşten olan ve elleri-ayakları bağlı bir şekilde yere yatırılmış birisi, eline kılıç tutuşturulan bir çocuğa infaz ettirilmektedir.(3)
Kongo’da politik ortam yeniden gerilirken, geçmiş deneyimler hatırlandığında, bu durumun çocuklar açısından yarattığı tehdit karşısında dehşete kapılmamak olanaklı değil. 1998-2003 arasında ölen 5 milyon kişinin 2.7 milyonu çocuktu. İki yüz binden fazla kadın tecavüze uğramıştı ve bunlar arasında çok sayıda kız çocukları da vardı. Çocuklar ellerine silah verilerek çatışmalarda da kullanılmıştır. Tırmanan gerilimin, eline silah tutuşturulan çocukların sayısında yeniden artışa yol açtığı rapor edilmektedir. Tecavüzden insan ticaretine kadar çocuklar üzerindeki sömürünün bin bir türünün artacağından korkulmaktadır. (4)
Kenya, Peru ve Nepal’i kapsayan bir araştırmanın sonuçlarına göre, kırsal kesimdeki çocuklar çalıştırılmak üzere kentsel alanlara göç ettiklerini dahası, kimi zaman, aynen köle gibi, işverenlere satıldıklarını ortaya koymaktadır. Büyük çoğunluğu 12 ve daha küçük yaşta olan bu çocuklar fuhuştan fabrika işçiliğine kadar birçok farklı işte çalıştırılmaktadır.(5)
Bağımsız uzman sıfatıyla Paulo Sérgio Pinheiro tarafından kaleme alınan Birleşmiş Milletler Kaynaklı bir rapora göre çocukların uğradığı sömürü ve şiddetin bilinenin ötesinde bilinmeyen örtülü bir boyutu da vardır. Bunun başlıca nedenleri arasında sömürüye uğraya çocuklara ulaşacak bir mekanizmanın olmaması ve çocukların da en başta yaşadıkları korku nedeniyle bunu dışa vuramamalarıdır. Dahası, birçok ülkede düzenli bir doğum kaydı sistemi olmadığı için birçok çocuğun varlığından bile kimse haberdar değildir. Benzer şekilde ailelerinin zoruyla evlendirilen birçok çocuk, bu konuda bir kaydın olmaması nedeniyle bilinmemektedir.(6)
Paha biçilmez elmas, sahip olana lüks sağlamaktadır. Buna karşın üretildiği yerlerin başında gelen, zengin elmas madenlerine sahip Sierra Leone’de, milyonlarca çocuğu okuldan alıkoymaktadır. Elbette bu durum çocukların kendi ülkelerinde elmas gibi değerli bir taşın doğal olarak bulunmasının onlara sağladığı refahtan ileri gelmemektedir. Tam tersine yoksulluğun bir sonucu olarak elmas madenlerinde çalışmak zorunda olmalarından ileri gelmektedir. Binlerce çocuk gündeliği 3-6 dolardan elmas madenlerinde çalışmaktadır. Elmas gibi değerli bir taşa doğal olarak sahip olmanın bazı bedelleri olmazsa olmaz. Bu tür ülkeler genellikle bunun bedelini iç savaşlarla ödemektedir ki, Sierra Leone de bundan istisna değildir. Bu ülkede çocuklar madenlerde çalıştırılmalarının yanında iç savaşta da kullanılmaktadır.(7)
Engelli çocuklara ilişkin bir haberle bitirelim. Dünyanın birçok yerinde, engelli insanlar yalnızca ve yalnızca yetersiz altyapı nedeniyle gündelik aktivitelerden dışlanmaktadır. Daha vahimi, bu insanların, sosyal olarak da toplumun dışına itilmeleridir. Örneğin, Togo’da, bu nedenle engelli çocukların toplumdan izole edildiği ve yıllarca kapalı tutulduğu (kimi zaman karanlık odalarda) söylenmektedir.(8) Meksika’da ise kimsesiz çocuklar ve engelli çocukların çok kötü koşullara sahip bakım evlerine terk edildiği belirtilmektedir. Çocukların buralarda işkence gördüğü, zorla çalıştırıldığı ve fuhuş yaptırıldığı rapor edilmektedir.(9)
Çocukların uğradığı bu sömürü ve şiddeti toplumsal yaşayışın zorunlu bir sonucu olarak mı görmek gerek? Öyle olsaydı batılı-doğulu, kuzeyli-güneyli, Asyalı-Avrupalı, Afrikalı-Amerikalı, üçüncü dünya-beşinci ya da her nasıl nitelendiriliyorsa o toplumların bütününde benzer sömürü ve şiddet örüntülerini görmek gerekmez miydi? Söz konusu sömürü ve şiddet ortaya çıktığı toplumların özgül sorunu mudur? Yoksa, sorunun kaynağı, kimi yönleriyle, bu tür sorunların var olmadığı harikalar diyarlarına kadar uzanmakta mıdır?
Dipnotlar
(1) Syria: Opposition Using Children in Conflict, http://www.hrw.org/ news/2012/11/29/syria-opposition-using-children-conflict
(2) http://haber.sol.org.tr/dunyadan/samda-katliam-muhalifler-29- ogrenciyi-katletti-haberi-63617
(3)http://haber.sol.org.tr/dunyadan/osodan-akil-almaz-vahsetcocuklara-kafa-kestirip-tekbir-getiriyorlar-haberi-63948
(4)Children and armed conflict: the Democratic Republic of Congo, http://www.crin.org/docs/Children%20and%20Armed%20ConflictDRC%20FINAL.pdf
(5) ILO-International Labour Organization (2012), Child migrants in child labour: An invisible group in need of attention, ILO and Child Helpline International, http://www.ilo.org/ipecinfo/product/download.do?type=document&id=20535
(6) World Report on Violence Against Children by Paulo Sérgio Pinheiro, Published by the United Nations, http://www.unicef.org/ violencestudy/1.%20World%20Report%20on%20Violence%20against%20 Children.pdf
(7) SIERRA LEONE: Diamonds lure children out of school, http://www. irinnews.org/Report/96982/SIERRA-LEONE-Diamonds-lure-children-outof-school
(8) TOGO: Relieving disabled children from crippling customs, http:// www.crin.org/resources/infodetail.asp?id=28796
(9) Abandoned&Disappeared, Mexico’s Segregation and Abuse of Children and Adults with Disabilities, http://www.crin.org/docs/Mex-ReportEnglish-Nov30-finalpdf.pdf
* Yrd. Doç. Dr. Akdeniz Üniversitesi İİBF Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü ve Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı Gönüllüsü
(Tablo ve görsellere PDF üzerinden ulaşabilirsiniz.)